Lelie

lelies: kenmerken en bloei

Lelie, ofwel Lilium, kenmerkt zich door grote, trompetvormige bloemen met zes bloemblaadjes. Lelies zijn er in veel verschillende kleuren. Zo vind je de lelie in sereen wit en rustig roze, maar ook in opvallend rood, geel, paars en oranje. Ze is er bovendien met strepen, randjes of stippen. Ook de vorm van de bloem kent een grote diversiteit. De lelie is er in trompetvorm, maar ook in platte vorm en komvorm. De bloemen kunnen een doorsnee hebben van 7 tot wel 25 centimeter. Ook geur is een opvallend aspect van de leliebloem: ze zijn er van geurloos tot sterk geurend. 

Lelies behoren tot de leliefamilie (Liliaceae), waartoe ook andere bolgewassen als tulp, hyacint en sneeuwklokje behoren. Lelies staan vooral bekend als snijbloem, maar bloeien ook prachtig in je tuin of op je balkon. Lelies zijn vaste planten (niet-houtachtige stengel). Ze sterven in de winter af en groeien ieder jaar vanaf de basis weer aan. Met haar lengte en kleurrijke bloemen geeft de lelie een flinke dosis glamour aan je tuin! Het zijn echte zomerbloeiers. Ze bloeien, afhankelijk van het soort, tussen juni en september.

soorten lelies

Er bestaan meer dan 100 verschillende soorten lelies. Ze variëren in kleur, vorm, geur en bloeitijd. Lelies zijn in te delen in diverse soorten, zoals Aziatische, Oriëntaalse, Longiflorum, Turkse lelies en veel kruisingen (hybriden) daartussen. 

• Aziatische lelies: deze lelies hebben meestal opstaande bloemen in felle kleuren, zoals rood, geel, oranje en roze. De bloemen zijn wat kleiner dan andere leliesoorten, de bloemblaadjes zijn recht (niet golvend) en de bloemen hebben geen (sterke) geur. De stelen van deze soort worden zo'n 60-100 centimeter hoog en de bloemen staan compact geclusterd aan de steel. Aziatische lelies bloeien doorgaans van het late voorjaar tot de vroege zomer. 
  • Tijgerlelies: tijgerlelies behoren tot de Aziatische lelies, maar zijn het noemen waard vanwege hun opvallende uiterlijk. Tijgerlelies zijn te herkennen aan hun opvallende, gespikkelde bloemblaadjes. De bloemen staan iets naar beneden gericht en zijn meestal oranje of rood met donkere vlekken. Deze soort bloeit in de mid- en nazomer. 
• Oosterse lelies: deze lelies worden ook wel Oriëntaalse lelies of Japanse lelies genoemd. Ze staan bekend om hun grote, geurende bloemen en luxe uitstraling. De bloemen staan naar buiten gericht en kunnen (licht) gegolfde bloemblaadjes hebben. Wat kleur betreft komen ze meestal voor in wit, roze, rood en paars. Oriëntaalse lelies worden zo'n 1-1.5 meter hoog en ondersteuning kan daarom noodzakelijk zijn. Deze soort bloeit doorgaans in de nazomer (augustus en september).
  • Madonna lelie: de Madonna lelie, ook wel Lilium Candidum, behoort tot de Oriëntaalse lelies en is een van de bekendste en oudste lelies. Deze witte lelie staat al van oudsher bekend om haar grote, geurige bloemen en wordt gewaardeerd om haar schoonheid en elegantie. En dat niet alleen: ze werd vroeger ook gebruikt voor medicinale doeleinden. Deze witte lelie is hét symbool van onschuld, maagdelijkheid en zuiverheid. Vandaar de naam 'Madonna', verwijzend naar de Heilige Maagd Maria in het Christendom. 
• Longiflorum lelies: deze geurende lelies, ook wel trompetlelies genoemd, hebben lange, slanke en geurende bloemen met een karakteristieke trompetvorm. Ze worden zo'n 90cm-1.50m hoog en bloeien doorgaans tussen juni en augustus. 
• Martagon lelies: deze geurende lelies worden ook wel Turkse lelies genoemd, omdat de omgekrulde bloembladeren een tulband-achtige vorm hebben. De bloemen van de martagon lelie hangen naar beneden en zijn vaak een paars, rood, geel of wit van kleur, met kleine vlekjes erop. De meeldraden zijn duidelijk aanwezig. Martagon lelies bloeien relatief vroeg, namelijk in juni en juli. 
• Hybride soorten: er bestaan vele hybride soorten, zoals de LA lelies oftewel Amerikaanse hybriden (deze lelies zijn een kruising tussen Longiflorum en Aziatische lelies) en OT lelies (kruising tussen Oriental en Longiflorum/trompet lelies). 

wel of geen lelie?

Er zijn veel bloemen die 'lelie' in hun naam hebben. Denk bijvoorbeeld aan waterlelie, Afrikaanse lelie (Agapanthus), lelietje-van-dalen, hartlelie (hosta), daglelie en vredeselelie. Hoewel hun naam doet vermoeden dat het lelies zijn, zijn deze planten geen lelie of familie van de lelie. Echte lelies moeten tot het geslacht Lilium behoren. 

lelies in vaas: zo verzorg je ze

Of je nu een hele bos lelies in huis hebt of een aantal prachtige exemplaren in een gemengd boeket: de lelie is een ware blikvanger in je vaas, waar je natuurlijk zo lang mogelijk van wilt genieten! Bekijk de onderstaande verzorgingstips voor lelies en ontdek ook ons uitgebreide artikel met tips en tricks voor het schoonmaken van je vaas en de beste verzorging van snijbloemen in een vaas.

• Tip vooraf: kies bij de bloemist voor lelies waarvan de bloemknoppen nog niet helemaal open zijn. Deze lelies gaan thuis het langste mee. 
• Snijd de stelen schuin af met een scherp en schoon mes.
• Haal onderste bladeren van de stelen af, zodat er geen bladeren in het vaaswater komen. Dit kan zorgen voor schimmel en bacteriegroei. 
• Voeg snijbloemenvoeding aan het water toe voor een langere houdbaarheid van de lelies.
• Zet de lelies in een vaas met lauw (handwarm) water. 
• Plaats de vaas niet in de volle zon, op de tocht of in de buurt van een verwarming.
• Zet lelies (of andere bloemen) nooit naast een fruitschaal. Rijpend fruit scheidt ethyleengas uit, wat ervoor zorgt dat bloemen sneller verwelken.
• Ververs het vaaswater regelmatig. 
• Bang voor vervelende vlekken van stuifmeel of wil je de geur van de lelies verminderen? Knip de meeldraden dan weg.
• Toch een stuifmeelvlek van een lelie op je kleding? Verwijder de vlek voorzichtig met een stukje plakband.

lelies als tuinplant: standplaats en verzorging

Lelies in je tuin of op je balkon? Lelies zijn winterhard, dus met de juiste verzorging kun je jarenlang van hun schoonheid genieten! Bekijk de onderstaande tips voor het planten, de standplaats en de verzorging van lelies als tuinplant:

• Het planten van leliebollen is eenvoudig. Plant de bollen zo snel mogelijk na aanschaf en plant ze in het voorjaar of in de herfst. 
• Plant leliebollen zo'n 10-15 cm diep in de grond (onderkant bol). Houd een plantafstand aan tussen 20-40 cm.
• Zorg ervoor dat de punt van de bol naar boven wijst als je de bol plant. Over het algemeen geldt: hoe groter de bol, hoe grotere de bloem. 
• Lelies staan graag met hun 'hoofd' in de zon en 'voeten' in de schaduw. Ze doen het daarom goed tussen laagblijvende planten met grote bladeren. Je kunt ook een laag organisch materiaal, zoals boomschors, rondom de plant leggen.
• Aziatische lelies zijn gemakkelijker te verzorgen dan Orientaalse lelies. Orientaalse lelies kunnen minder goed tegen 
• Lelies gedijen het beste op een zonnige standplaats (volle zon tot lichte schaduw). Geef ze bij voorkeur een plek met zo'n 6 uur zonlicht per dag. 
• Lelies houden van een goed doorlatende grond. Lelies houden niet van drassige grond, dus vermijd plekken waar water zich kan ophopen.
• Sommige lelies krijgen erg lange stelen, die ondersteuning nodig hebben (van bijvoorbeeld een stok) om te voorkomen dat ze buigen of breken.
• In het voorjaar kun je de lelies bemesten met organische meststof. Geef ook lelies in pot voldoende voedingsstoffen. 
• Leliebollen kun je in de grond laten zitten. Plant ze bij voorkeur iedere 5 jaar, na hun bloei (herfst), op een andere plek. 

Lelies uitgebloeid: wat te doen?

Zijn de lelies in je tuin of op je balkon uitgebloeid en wil je weten wat je nu het beste kunt doen en of je een lelie moet snoeien? Bekijk de onderstaande tips, zodat je jaar na jaar van de lelies in je buitenruimte geniet. 

• Haal uitgebloeide bloemen direct weg door de stengel af te knippen, zodat de energie van de plant naar nieuwe groei gaat.
• Wanneer de lelieplant volledig is uitgebloeid en de bladeren geel worden, is het tijd om te snoeien. Je kunt alle stengels afknippen tot vlak boven de grond. Let op: laat de bladeren onderaan de plant staan, want die sterven vanzelf af in de herfst en bieden bescherming en voedingsstoffen voor de bol. 
• Je kunt 's winters eventueel een laagje organisch materiaal rondom de plant toevoegen, om deze te beschermen tegen winterkou. 
• In het voorjaar komen er weer nieuwe scheuten uit de bol en kun je eventuele verdorde resten weghalen.

betekenis van lelies

Als er één bloem van oudsher een rijke symboliek heeft, dan is het wel de lelie! In veel culturen staat de lelie symbool voor zuiverheid, vrouwelijkheid, vergankelijkheid en liefde. De precieze symboliek van de lelie wordt vaak bepaald door een specifieke gelegenheid en/of de kleur van de lelies.

• Vrouwelijkheid: in de tijd van de Grieken en Romeinen kregen bruiden een kroon van lelies in de hoop op een puur en vruchtbaar leven. 
• Liefde: in de victoriaanse tijd wist men bij het ontvangen van een zoetgeurende lelie zeker: dit is mijn minnaar.
• Zuiverheid: lelies worden vaak op bruiloften gebruikt als teken van maagdelijkheid en zuiverheid. Je ziet de lelie vaak terug in bruidsboeketten en tafelboeketten. 
• Vergankelijkheid: de serene en pure uitstraling van de lelie geeft uitdrukking aan emoties in tijden van verlies en rouw. Lelies zien we vaak terug in rouwboeketten. 

Naast de bovenstaande symboliek wordt er aan specifieke kleuren lelies ook een specifieke betekenis toegekend:

• Witte lelie: de witte lelie staat symbool voor zuiverheid, vruchtbaarheid, wedergeboorte en deugdzaamheid. 
• Rode lelie: de rode lelie symboliseert liefde en passie.
• Oranje lelie: oranje lelies symboliseren trots, rijkdom en vertrouwen.
• Roze lelie: roze lelies staan voor vrouwelijkheid, voorspoed en overvloed. 
• Gele lelie: de gele lelie symboliseert dankbaarheid en plezier.
• Paarse lelie: paarse lelies symboliseren rijkdom en spiritualiteit.

Lelie: herkomst en mythes

De lelie is in het wild te vinden in o.a. Korea, Japan, India, de Balkanlanden, Polen, de Alpen, Pyreneeën en in de Verenigde Staten. De lelie is een van de oudste bolgewassen die we kennen. In oude geschriften, van 1500-2000 jaar voor Christus, is de lelie al te zien. De bloem werd toen al gekweekt en gebruikt voor religieuze gelegenheden in landen als Egypte en China.

Romeinen en Grieken hun bruiden met lelies voor een puur en vruchtbaar leven en in de Griekse en Romeinse mythologie bestaan verschillende mythes waarin de lelie voorkomt. Volgens de Griekse mythologie was de lelie het symbool van godin Hera. De mythe vertelt dat Hera, echtgenote van Zeus (koning der goden), borstvoeding gaf aan haar zoon Heracles. Toen Hera haar zoon Heracles aan haar borst liet drinken, morste er wat melk op de aarde. Op die plek begonnen lelies te groeien. De associatie tussen lelie en Hera gaf de bloem de betekenis van zuiverheid en goddelijke vrouwelijkheid. In het Christendom werd de lelie later ook geassocieerd met de Heilige Maagd Maria. De witte lelie (Madonna lelie) werd bijvoorbeeld veelvuldig afgebeeld op schilden van koningen en op schilderijen (bijvoorbeeld naast de Heilige Maagd Maria).

Daarnaast is bekend dat lelies al werden gekweekt in Europese kloostertuinen in de middeleeuwen en dat ze tijdens de renaissance al een zeer populair waren in tuinen van rijke families in heel Europa. Tegenwoordig is de lelie wereldwijd een van de bekendste en populairste bloemen. Niet gek toch, met zo'n prachtige uitstraling en rijke symboliek! 

waar komt de naam 'lelie' vandaan?

De naam lelie is nauw verbonden met de lange geschiedenis van de bloem en haar symboliek. Lelie komt van het Latijnse woord 'lilium', dat op zijn beurt afkomstig is uit het Griekse woord 'leirion'. Dit woord werd al in de oudheid gebruikt om een bloem te beschrijven die sterk werd geassocieerd met schoonheid en zuiverheid. In de loop der tijd heeft de lelie haar symboliek behouden. 

bestaan er Lelies zonder meeldraden?

Houd je van lelies maar ben je bang voor vlekken in je kleding? Er zijn dubbelbloemige leliesoorten, zoals de prachtige Roselily, die geen meeldraden hebben. Dit geeft niet alleen het voordeel dat je geen kans hebt op gele vlekjes, ook geurt de bloem aanzienlijk minder. Goed nieuws voor de scherpe neuzen onder ons!

zijn lelies giftig?

Ja, alle delen van de lelie (stam, blaadjes, stuifmeel en bloemen) zijn giftig voor mensen en huisdieren, zoals honden en katten. Zelfs het vaaswater waar lelies in staan is giftig. Houd lelies dus buiten bereik van kinderen en huisdieren. Raadpleeg een arts bij inname door een kind. Enkele symptomen kunnen zijn: misselijkheid, diarree, buikpijn en huidirritatie. Raadpleeg een dierenarts bij inname door een huisdier. 

Katten zijn gevoeliger voor lelievergiftiging dan honden. Zelfs inname van kleine hoeveelheden (bijvoorbeeld likken aan een pootje waar stuifmeel op is gekomen) kan al ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. Bij inname door katten is het zaak om zo snel mogelijk naar een dierenarts te gaan. Een vergiftiging bij katten kan o.a. leiden tot nierfalen. Helaas trekt de geur van lelies katten aan, waardoor ze aan lelies willen likken. Heb je katten thuis? Houd lelies dan altijd buiten bereik van je kat, of beter nog: vermijd lelies in huis en tuin.