Gladiool: kenmerken en bloei
De gladiool, ofwel Gladiolus, valt op doordat de kleurrijke bloemen aan weerszijden van de lange, slanke stengel bloeien. De bladeren van de gladiool lijken op de vorm van een zwaard, waardoor de gladiool ook wel zwaardlelie genoemd wordt. Gladiolen zijn er in het wit, rood, geel, roze, paars, oranje, crème en met meerdere kleuren per bloem. Sommige soorten zijn geurend, andere niet. Gladiolen zijn populair als snijbloem in boeketten, maar ook prachtig als tuinplant.
Gladiool behoort tot de lissenfamilie (Iridaceae), waartoe ook planten als iris, krokus en freesia behoren. De gladiool bloeit doorgaans in de zomer, vanaf juli tot aan de eerst vorst in het najaar.
soorten gladiolen
Er bestaan ruim 250 verschillende soorten gladiolen, waarvan de bekendste vaak kruisingen (hybrides) zijn van een aantal soorten. Grofweg kan gezegd worden dat gladiolen zijn in te delen in twee groepen: grootbloemige en kleinbloemige soorten. De groep grootbloemige gladiolen is het grootst.
- Grootbloemige gladiolen: deze soort, ook wel Gladiolus Grandiflorus genoemd, heeft grote bloemen met brede bloemblaadjes in uiteenlopende kleuren. Deze gladiolen worden relatief groot (50-120cm) en hebben zo'n 20-30 bloemen per stengel. De grootbloemige gladiool is een blikvanger in boeketten en ook populair als tuinplant. Er bestaat enorme variatie aan kleuren, vormen en groottes van de grootbloemige gladiolen.
- Twee bekende grootbloemige soorten zijn Butterfly gladiolen (licht golvende randen en bijzondere kleurcombinaties) en Primulinus gladiolen (bovenste bloemdekblad groeit over meeldraden heen).
- Kleinbloemige gladiolen: dit is de verzamelnaam voor alle gladiolen die niet grootbloemig zijn. Ze worden in de volksmond ook wel mini-gladiolen genoemd. De kleinbloemige gladiolen hebben kleinere bloemen, blijven lager (50-70 cm hoog) en bloeien eerder dan de grootbloemige gladiolen. Dankzij de compactere bloemtrossen (zo'n 7 bloemen per steel), zijn ze ideaal in potten en kleinere boeketten. Ook kleinbloemige soorten hebben enorm veel variatie in kleuren en vormen.
- Drie bekende soorten kleinbloemige gladiolen zijn Nanus (kleine gladiolen in bonte kleuren), Colvillii Alba (witte bloemen) en Tubergenii (een van de oudste soorten).
abessijnse gladiool: geurende gladiool
De Abessijnse gladiool, ofwel Gladiolus callianthus 'Murielae'), komt oorspronkelijk uit Ethiopië (vroeger Abessinië genoemd). De plant werd vroeger niet erkend als gladiool en is een vreemde eend in de bijt. Deze Abessijnse gladiool heeft heerlijk geurende, witte bloemen met een donkerpaars hart en goudkleurige stampers. Deze sierlijke soort wordt niet hoger dan 60 centimeter.
gladiool in vaas: tips voor verzorging
Gladiolen gekregen, geplukt of gekocht? Dan wil je natuurlijk zo lang mogelijk van de gladiolen in je vaas genieten. Bekijk de onderstaande tips om je gladiolen zo lang mogelijk mooi te houden in je vaas, en lees dit artikel met tips en tricks om snijbloemen zo goed mogelijk te verzorgen.
- Kies een hoge en stevige vaas. Gladiolen hebben vrij lange stelen, dus zorg ervoor dat de vaas hoog en stabiel genoeg is.
- Zet de gladiolen zo snel mogelijk na ontvangst of aankoop in een schone vaas.
- Gladiolen-hack: haal het topje (bovenste bloemknopje) van de gladiolen af. Dat zorgt ervoor dat de gladiool niet alle energie naar het bovenste topje stuurt, waardoor de energie beter verdeeld wordt en de bloemknoppen gelijkmatiger en krachtiger openen. Ook voorkom je op die manier dat de gladiool te zwaar wordt en knakt.
- Snijd de stelen schuin af met een scherp en schoon mes.
- Haal eventuele onderste bladeren weg, zodat ze niet in het vaaswater hangen en bacteriegroei veroorzaken.
- Zet de gladiolen in een schone vaas in handwarm kraanwater.
- Voeg snijbloemenvoeding aan het water toe voor een langere houdbaarheid van de gladiolen.
- Ververs het vaaswater regelmatig en snijd de stelen eventueel opnieuw schuin af.
- Zet de gladiolen niet op de tocht, vlakbij een verwarming, naast een fruitschaal of in direct zonlicht.
Tip: wil je gladiolen uit eigen tuin plukken voor in je vaas? Snijd ze dan af zodra de onderste knop open is en zet de bloemen in een schone vaas.
gladiool planten: zo doe je dat
Gladiolen groeien uit een knol, die een beetje lijkt op een ui. Wil je gladiolen knollen planten in de volle grond of in een pot? Bekijk dit artikel over het planten van tuinplanten en bekijk de onderstaande tips voor het planten van gladiolen.
- Plant de knollen in tussen half april en eind mei (als de kans op vorst geweken is). Je geniet dan 's zomers al van de prachtige bloemen!
- Plant de knollen op een zonnige, beschutte plek. Bijvoorbeeld in de buurt van een muur of schutting op het zuiden.
- Plant de knollen zo'n 10 centimeter diep en zo'n 10 centimeter uit elkaar. Zorg ervoor dat het puntje (de smalle kant) van de knol omhoog staat, want daar komen de scheuten uit.
- Zet gladiolen in groepjes (bijv. 5 stuks) bij elkaar. Gladiolen zijn kwetsbaar voor wind, en als je ze bij elkaar zet hebben ze steun aan elkaar.
- Geef na het planten flink water en blijf water geven bij droog weer.
gladiool: standplaats en verzorging
- Gladiolen gedijen het beste op een zonnige standplaats.
- Zorg voor een kalkhoudende, vruchtbare bodem met goede drainage (eventueel overtollig water moet makkelijk kunnen weglopen).
- Geef de gladiolen in het voorjaar een beetje organische mest. Dat is vooral nodig op zandgrond. Op kleigrond is bemesting niet noodzakelijk.
- Geef gladiolen tijdens een droge, warme periode voldoende water.
- Wanneer de stengels langer worden kan het nodig zijn om ze te ondersteunen (met een stok of plantensteun).
Gladiool snoeien
Uitgebloeide bloemen kun je direct na de bloei verwijderen (zodat de plant energie gebruikt voor andere bloemen), maar je kunt de groene bladeren laten staan. Wanneer de gladiool volledig is uitgebloeid en de bloemstelen bruin worden, kun je de stelen terugsnoeien tot vlak boven de grond.
gladiool laten overwinteren en bewaren: stappenplan
Gladiolen zijn niet winterhard, wat wil zeggen dat ze niet bestemd zijn tegen vrieskou. Wil je het volgende jaar weer genieten van je gladiolen, dan moet je de knol vóór de eerste vorst uit de grond halen. Zo doe je dat:
- Haal de knollen voorzichtig uit de grond met een spade.
- Maak de knollen schoon door de aarde er voorzichtig af te halen.
- Inspecteer de knollen: gooi bollen weg die rotten en die er zacht of beschadigd uitzien.
- Knip het restant van de stengels af tot zo'n 5 centimeter boven de knol.
- Bewaar de knol op een droge, koele en vorstvrije plek (bijvoorbeeld in een schuur of onverwarmde garage). Zorg ervoor dat ze genoeg zuurstof krijgen. Bewaar ze bijvoorbeeld in een papieren zak of kartonnen doos, maar niet in een plastic zak of in plasticfolie.
- In het voorjaar (nadat de kans op vorst geweken is) kun je de knollen opnieuw planten.
zijn gladiolen giftig?
Ja, gladiolen zijn giftig voor (huis)dieren en voor mensen. Zowel de knol als de bladeren en bloemen zijn giftig. Bij inname kunnen ze leiden tot misselijkheid, braken, diarree en irritatie van mond en keel. Let dus op met kinderen en dieren als honden, katten en paarden. Raadpleeg bij inname en/of intensief huidcontact direct een (dieren)arts.
betekenis van gladiool
De gladiool heeft een heroïsche betekenis. De naam komt van het Latijnse gladius, wat zwaard betekent. De bloem staat voor strijd, kracht overwinning en trots. Die betekenis gaat helemaal terug tot de Romeinse tijd, want toen vochten gladiatoren in de arena letterlijk om de dood of de gladiolen. Als een gladiator won, werd hij bedolven onder gladiolen. Zelfs nu nog kennen we in de wielersport de term ‘de dood of de gladiolen’.
gladiool bij nijmeegse vierdaagse
De symboliek van gladiolen is niet veranderd. Ook vandaag de dag worden gladiolen gebruik als symbool voor kracht, trots en overwinning. Zo worden wandelaars die de eindstreep halen van de Nijmeegse vierdaagse, bij de finish in de St. Annastraat overladen met gladiolen. De Sint Annastraat heet op de laatste dag van de Nijmeegse Vierdaagse heel toepasselijk de Via Gladiola. De naam Via Gladiola dateert uit 1983, toen er een gladiool naar de 4-daagse werd vernoemd.
Herkomst van gladiool
Gladiolen komen oorspronkelijk uit Zuid-Afrika, Zuid-Europa en Azië. Vroeger werden ze ingezet vanwege hun vermeende geneeskrachtige werking en zelfs gegeten (hedendaagse gladiolen zijn niet eetbaar). In de Romeinse tijd werden gladiolen ook gebruikt bij gladiatorengevechten, waarbij de winnaar werd bedolven onder gladiolen ("de dood of de gladiolen").
In West-Europa werd de gladiool geïntroduceerd in de 17e eeuw. Ze werden een populaire toevoeging aan kloostertuinen en werden gewaardeerd om hun diverse kleuren en soorten. Tegenwoordig zijn gladiolen wereldwijd populair als snijbloem en tuinplant.
